Disco Elysium ✅ 96

 2019, by ZA/UM, 15.04.2022

Bittersweet. Bittiği için gerçekten üzgünüm şu an. Ne yalan söyleyeyim çok eğleniyordum.

Önce beni üzen tarafıyla başlayayım. Çok daha büyük bir son istiyordum, hatta pale ile ilgili sonun çok çok daha ilgi çekici ve büyük olmasını bekliyordum ama tam karşılığını alamadığım bir şey oldu. Asıl sona gelince de yine daha şaşalı bir son bekliyordum hem katili bulma hem de hafızamızı kazanma açısından ama iki adım geri atıp bakınca aslında iki final var oyunda. Birincisi Tribunal, vurulmamız, vurulanlar, ölenler, kalanlar... asıl orada bizim etkimiz bitiyor gibi. Konuşacak adam, bulacak giz sayısı oldukça azalıyor yani oyun aslında orada bir bitme sürecine giriyor. Oyunun o kısmından sonra geri kalanı daha lineer ve öncesinde yaptıklarınla hikayeyi derlemeye yönelik oluyor. Yani oyuncunun finali denebilir.

Diğer final karakterin finali; Dolores Dei rüyası ya da daha doğrusu Dora Du Bois ya da daha da doğrusu Dora Ingerlund rüyası. Karakterin en büyük, en önemli, en gerçekçi ve en insan yanı burada. Oyun boyunca gizli kalan aklımızın bile bizden gizlediği o şey. Her şeyle bir şekilde ilişkisi olan, parmaklarımızın burnumuzun dilimizin gözümüzün sürekli aradığı şey yani Harry'nin aradığı şey. Karşımızda ve gidiyor ve yıllar boyunca gitmeye devam edecek ve asla durdurulamayacak. Bu aşk acısı gerçekten iyi verilmiş hem kendi edebi ağzıyla hem görsel olarak hem de detaylardaki var oluşula çok ama çok yakışan bir tat olmuş. zaman zaman beni duygusallaştırdığı anlar oldu ki ne ben daha önce aşk acısı çektim ne de oyunun amacı buydu. Ama o kadar iyi yapılmış ki Harry'e üzülmeden onunla empati kurmadan duramadım. Onun karakterini bunun üzerinden yazmak mükemmel bir tercih olmuş. Haliyle onun sonu daha vurucu. Her biten aşk gibi gerçekçi ve aynı zamanda her biten aşk kadar masalsı. O yüzden belki de asıl sonu tam olarak bir son gibi görememeli. O sadece oyunun sonu. Karakterin ve hislerin sonu sadece bir kaç saat daha önce gerçekleşiyor o kadar. Hikayenin sonuysa geliyor gibi değil sanki, sadece bir dosyanın sonu ama bir kitabın başlangıcı gibi bir his yerleşiyor insanın içine. 

(9 ay sonra bakıyorum ve oyunun sonu aslında bir son değil yeni bir başlangıç. Bu başlangıç ne oyuncuyla ne de hikayeyle alakalı bu başlangıç Harry'nin başlangıcı. Sanki rüyası ile birlikte bitirdiği karakter hikayesini yeniden başlaması için bir güç tarafından temizleniyor ve yeniden başlamaya uygunlaşıyor. Buradan sonra her yere gidebilecek derecede geçmişiyle ayrışıyor. Tabi isterse tekrar eski haline de dönebilir ama artık bir takım seçenekleri var gibi.)

Beni derinden mutlu eden ve oyuna hayran bıraktıran irili ufaklı şeylerden bahsedeyim.

Kiliseyi bir discoya çevirmemiz, adını Disco Elysium koymamız, dans etmemiz ve yepyeni bir techno müzik çağı başlatmamız ayılar gibi iyi bir deneyimdi. Bu görev serisi benim ömrü hayatım boyunca yapmaktan en zevk aldığım görev serisi olabilir. Görevin farklı bir yanı farklı bir mekaniği falanı filanı yoktu ama hem ben hem karakter o kadar bağlandık kş böyle bir disconun olmasına, amaç karakterle bizi birbirimize bağladı. Dedektif dans pistini yakarken ben de ekrana bakıp çığlık atarak dans ediyordum, oturur halde tabi. Ve her şey bir kenara kendini Disco ile tanımlayan bir adamın bambaşka bir müzik çağı başlatması mı... tek kelime ile mükemmel. Her oyundaki her görev karakteri ve hikayesiyle aynı bu seviyede bağlı olmalı. 

Madem kiliseyle girdik oradaki bir diğer güzel şeyle Pale ile devam edelim. Yaratılan dünyanın genişliği ve derinliğine ayrıca değiniriz ama Pale bambaşka bir hava katıyor tüm evrene. Dünyayı oluşturan ve aynı zamanda emen ama sadece dünyayı değil insanları da emen bir karadelik gibi bir şey... tam anladığımı söyleyemem ama böyle bir fizik olayının sadece materyal olarak kalmaması, etkin rol oynaması ve ruhsal da bir etkisinin olması benim spiritualist tarafıma çok dokundu. Paledriver, Joyce, Harry, Crabman ve hatırlamadığım bir kaç karakter daha bu fizik fenomeninin çok şık yansımaları. Crabman'in artık insan olmaması, Joyce'un bundan etkilenmemiş durmasına karşın aşırı korkusu ve büyülenmesi ayrıca büyük ihtimalle etkilenmesi, bizim aslında bu halde olmamıza etken olmuş olma olasılığı ve en ama en şık olanı Paledriver'ın artık biri değil tüm insanlık olması farklı anıların içinde kaybolması kendini kaybetmesi. Bir de yetmezmiş gibi bu fenomenin gizemini oyun öyle bir görselleştirdi ki kafamda gerçekten karakterine uyan bir estetiğe sahip aynı zamanda da yenilikçi bir apokaliptik yaklaşım yarattı. Sırf bu yüzden bile Komite sonu daha derin olmalıydı. Yeni bir oyun olacaksa bunu üzerine kesinlikle daha çok gidilmeli.

Oyunun dünyası sırf pale üzerinden bile okunsa ne kadar derin ve üzerinde çalışılmış olduğunu belli ediyor. Açık konuşayım ben evrenin tarihi coğrafyası politikası içine pek giremedim biraz da anlayamadım. Çok dolu dolu olduğundan gözümde görselleştirmek açısından başaralı olamadım biraz da bu dolu doluluğa girmek istemedim. Yukardan baktığımız bir oyunda text ses ve bu konu özelinde az görselle sunulan bir derin evreni anlamak zor oluyor fakat oyun bana her dakika diyor ki "ben bir evrenim öyle boş bir evren de değilim, benim dünyam seninki kadar gerçek seninki kadar derin".  

Bunu demek ve hatta bunu kabul ettirebilmek hiç kolay değil. 

Karakterler falan diye girmicem, seçenek detayları ve çeşitliliğinden de bahsetmicem, ne kadar iyi bir dedektiflik oyunu olduğundan da, her şeyi hatırlamasından da, sürekli oyuncunun üstüne attığı varoluş felsefesinden, aslında tam anlamıyla iyi kötü gibi şeylerin olmamasından, fikir ağacının mükemmelliğinden, skill ağacının oyuna ağır etkisinden, objelere tekme atmaktan, kapıları açmaktan, hikayede açık bırakılan kapılardan, insan konserve açacağı olmaktan ve diğer aklıma gelen gelmeyen tonla şeyden bahsetmeyeceğim. 

96

24.04.2022